TRABİS ile İlgili Tanımlar ve Kısaltmalar
Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 yılından bu yana ‘.tr’ uzantılı (CcTLD) alan adlarının tahsil yetkisi “nic.tr”den alınarak 23 Mart 2020 tarihinden itibaren ICANN’ın onayı ile birlikte BTK’ya verilmiştir.
Bu yeni yöntem uygulanmaya başladıktan sonra TRABIS faaliyete girdiğinde ‘com.tr’, ‘net.tr’, ‘org.tr’ uzantıları “ilk gelen alır” prensibi ile herhangi bir belge gerektirmeden sadece kimlik bilgilerinizi kullanarak istediğiniz domain adresini almanıza olanak sağlanmıştır.
Bu yeni sistem alışkın olmadığımız bir dizi kısaltmayı beraberinde getirdi. Biz de bu yazıda ilgili tanım ve kısaltmaları sizler için net bir şekilde hazırladık, gelin birlikte inceleyelim.
TRABİS ile İlgili Tanımlar ve Kısaltmalar
TRABİS
Kuruluşunun Ocak 2022 itibariyle hizmetinin tamamlanacağı beklenilen kuruluştur. İsminin ilk iki kelimesinden de anlaşılacağı gibi ‘.tr’ uzantıların artık kolay bir şekilde alınabilmesine, domain üzerine veritabanı kurulmasına ve bir ticari adres olarak kullanılmasını kolaylaştırmayı hedeflemektedir.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)
Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm telekomünikasyon sektörünü denetleyen ve düzenleyen kurumdur. Aynı zamanda 29 Ocak 2000 yılında kurulmasından bu yana Türkiye’nin ilk ‘sektör düzenleyici’ kurumu olarak bilinmektedir.
İnternet Alan Adı (İAA)
Kısaca internetteki ev adresiniz diyebiliriz. Herhangi bir bilgisayar, telefon veya tablet üzerinden internete girdiğiniz takdirde sanal bir adresiniz oluşmuş olur. IAA’de sizin internet adresinizin konumunu belirlemek için kullanılan protokolü tanımlayan isime denir.
İnternet Alan Adı Sahibi (İAAS)
İAA’e göre daha spesifik tanımlama yapmak için kullanılan kavramdır. Sadece domain sahibini tanımlamak için oluşturulmuş kavram diyebiliriz.
Kayıt Kuruluşu (KK)
Domain adresiniz ile ilgili detaylı bir işlem yapılacaksa örneğin domain başvurusu, yenileme ya da iptali gibi işlemler için aracılık eden taraf diyebiliriz.
Tahsise Kısıtlı Adlar Listesi (TAKIL)
Bazı alan adlarını almanız için ek belge gerekmektedir. Örneğin kültürel değeri olan ya da tarihi bir domain alabilmeniz için güvenlik açısından sizden bu alan adını neden almak istediğinizi belirten rapor ya da farklı belge hazırlayıp domain sağlayıcınıza iletmeniz gerekir.
Tahsise Kapalı Adlar Listesi (TAKAL)
Yukarıda belirtilen tahsise sınırlı alan adların yanı sıra tahsise açık olmayan alan adları da bulunuyor. Toplumun genel ahlakına uygun olmayacak, siyasi liderlere hakaret içeren tüm alan adlarının kullanımı yasaklanmıştır.
Domain Tahsisi
Bir domain almaya karar verdiyseniz bunu iki farklı yöntem ile gerçekleştirebilirsiniz. Domain uzantısına göre ya çeşitli belgeleri hazırlayıp sağlayıcınıza iletip onaylandığı takdirde kullanıma geçireceksiniz ya da herkes tarafından alınabilen bir domain uzantısı seçip sadece kimlik bilgileri ile domain adresinize sahip olacaksınız.
Belgesiz alan adlarını “ilk gelen alır” prensibi ile tüm kullanıcılara satışı sunulmaktadır. Bunun için domain almaya karar verdiyseniz hızlı bir şekilde sorgulayıp almanızı öneririz ki başka bir kullanıcı tarafından sizden önce alınmasın.
Belge gerektiren domain uzantıları ise alan adına göre farklılık gösteren bir çeşit belgeyi domain sağlayıcınıza iletmeniz gerekir. Bu belgeler TRABIS tarafından değerlendirilecek ve en kısa sürede olumlu ya da olumsuz geri dönüş sağlayıcınıza iletilecektir.
Feragat
TRABIS faaliyete geçmesinden bu yana ortaya çıkan yeni bir terimdir. Aslında sadece isim değişmiştir, eskiden nic.tr’de bu terim “Silme” olarak kullanılıyordu. Her domain sağlayıcısı alan adını geçersiz kılma ya da diğer tabirle iptal etme hakkını saklı tutar. Bu yüzden bu işlem “feragat” olarak nitelendirilmiştir.
İptal
Domain adresinizin iptal edilmesi keyfi bir işlem olarak nitelendirilmemektedir. Domain adresinizin iptali için gerekli tüm sebepleri sizler için liste halinde hazırladık:
- Domain hesabınızın işlemleri için gerekli belgelerin, kısımların eksik ya da doldurulmamış olması.
- Seçtiğiniz domain adresi Tahsise Kısıtlı Alan Adı (TAKIL) listesinde yer alması.
- Domain adresinizin iptali için mahkeme kararının olması.
- BTK tarafından tespit edilen bir sorunun yer alması.
- UÇHS tarafından BTK’ya iletilen, alan adı ile ilgili sorunun yer alması
Yenileme
Sahip olduğunuz bir domain adresinizin kullanım süresi bittiği takdirde tekrardan kullanıma açma işlemidir. Domain sağlayıcınıza göre son birkaç ayda domain sahibine mail yoluyla yenilemesi için bilgilendirme yapılır.
Satış
Domain sağlayıcılar tarafından domain adresleri satışa sunulmuştur. Tek yapmanız gereken alan adı sağlayıcınız ile iletişime geçmek ve istediğiniz domain adresini sorgulayıp satın almak. Tüm adımlar oldukça basit diyebiliriz.
Devir
Devir işlemi farklı iki domain sağlayıcısı arasında yapılır. Eğer domain sağlayıcınızdan memnun değilseniz, daha iyi bir sağlayıcıya alan adınızı transfer edebilirsiniz. Bunun iki farklı yolu vardır. Ya özel bir kod vasıtası ile devir yapılır ya da e-mail yoluyla bir link gönderilerek domain adresinizin konumunu değiştirebilirsiniz.
